II.
BINH-KHÍ TRUNG-CỔ
1 - Binh-Khí Phát-Xạ
C. Bộ-Xạ 步射
Bắn Cung trên Đất Liền
Vào « Xuân-Thu Thời-Đại - 春 秋 時 代» (722-481 trước CN), thiện-xạ trứ danh của nước SỞ (Chu 楚) tên là Dưỡng Do Cơ (Yang Youji 養由基) (606TCN ~ 559TCN) sống dưới triều Sở Trang Vương Chu Zhuang Wang 楚 莊 王 (mất năm 591 TCN). Danh tiếng của Dưỡng Do Cơ được nối liền với giai-thoại so tài thi bắn với một cung-thủ khác tên gọi là Phan Hổ (Pan Hu 潘 虎).
Khi đến lượt mình bắn, thì Dưỡng Do Cơ chê là tấm bia vừa quá to về diên-tích lại quá gần về cự-ly. Và người đã đòi phải thay tấm Bia bằng một lá liễu đặt xa 100 bước. Dĩ-nhiên, Dưỡng Do Cơ đã thắng cuộc thi bắn. Phan Hổ vẫn không phục, cho rằng đó là nhờ may-mắn. Phan Hổ lấy mực bôi lên 3 chiếc lá liễu khác nhau. Dưỡng Do Cơ lại bắn trúng cả 3 chiếc lá liễu.
Phan Hổ tuy phục nhưng vẫn muốn khoe tài-năng của mình, bèn lấy 7 chiếc áo giáp xếp chồng lên nhau, rồi bắn xuyên suốt 7 lần áo giáp. Dưỡng Do Cơ lại xin bắn thử, mũi tên của ông đã cắm đúng vào đuôi tên của Phan Hổ, đẩy mũi tên đó xuyên qua bên kia, còn mũi tên của ông thì thay vào chỗ trống ấy.
Lúc đó Phan Hổ mới chịu khuất-phục Dưỡng Do Cơ, mà quân nước SỞ xưng tụng là « Dưỡng Nhất Tiễn ».
Hai thành-ngữ « Bách Bộ Xuyên Dương » (Bai Bu Chuan Yang 百 步 穿 楊) và « Bách Phát Bách Trúng » (Bai Fa Bai Zhong 百 發 百 中) bắt nguồn từ câu chuyện trên đây, khiến cho hai chữ « Xạ Liễu » (sheliu 射 柳) thành đồng-nghĩa với « sự điêu-luyện tài-năng của mình ».
I - Cách-Thức Giương Cung (Thỉ-Cách - 弛 格) :
Trên thế-giới có tất cả năm cách Giương Cung và Buông Tên (Thỉ-Cách - 弛 格).
Giáo-sư Edward S. Morse đã phân chia ra như sau :
1 - Đệ-nhứt Thỉ-cách ;
2 - Đệ-nhị Thỉ-cách ;
3 - Đệ-tam Thỉ-cách ;
4 - Đệ-Tứ Thỉ-Cách (Ðịa-Trung-Hải Thỉ-cách) ;
5 - Đệ-Ngũ Thỉ-Cách (Mông-Cổ Thỉ-cách), tức là Chỉ-Cơ Thỉ-Cách (指 機 弛 格).
Năm cách-thức giương Cung và buông Tên trên thế-giới theo Giáo-Sư Edward S. Morse (1885)
Ở nước Việt có bốn loại Giương Cung trong năm loại đã kể trên, trừ loại Giương Cung và buông Tên như vùng Ðịa-Trung-Hải (Đệ IV Thỉ-Cách), là loại hiện nay được thông-dụng trong Thế-Vận-Hội do người Âu-Châu chủ-trương.
II - Nhẫn Cung-Thủ (Chỉ-Cơ - 指 機) :
Cung Ðánh-Trận của dân Việt, cûng như cüa toàn-thể dân-tộc Trung-Ðông và Viễn-Ðông, đồng sử-dụng lối Giương Cung với chiếc Nhẫn cung-thủ, tức là theo «Chỉ-Cơ Thỉ-Cách» (指 機 弛 格).
Nhẫn Cung-Thủ (Chỉ-Cơ 指 機) của Ấn-Độ
(Tín-Dụng Ảnh : George Cameron Stone)
Nhẫn Cung-Thủ (Chỉ-Cơ 指 機) của Trung-Hoa
(Tín-Dụng Ảnh : George Cameron Stone)
Nhẫn Cung-Thủ (Chỉ-Cơ 指 機) của Đại-Việt
(Tín-Dụng Ảnh : George Cameron Stone)
Trong « Chỉ-Cơ Thỉ-Cách », dây Cung được giương bằng ngón tay cái có đeo Nhẫn Cung-Thủ (Chỉ-Cơ), gài khóa bởi ngón tay trỏ, lắm khi trợ giúp bằng ngón tay giữa và ngón tay áp út. Lối nắm dây Cung này giúp giương được những cây Cung ngắn và mạnh hơn rất nhiều đối với lối Địa-Trung-Hải Thỉ-Cách.
« Chỉ-Cơ Thỉ-Cách » (指 機 弛 格)
Thư-Mục
:
- “A Glossary of The Construction, Decoration and Use of Arms and Armor in All Countries and in All Times” by George Cameron Stone - Jack Brussel, Publisher (New York).
III - Cung-Thuật Thảo-Pháp Đại-Việt (大 越 弓 術 草 法) :
Hiện nay có Ba bài Thảo-Bộ trong Cung-Thuật Thảo-Pháp Đại-Việt còn được Học-Viện Võ-Trận Đại-Việt bảo-trì ; đó là các bài Cung-Thảo :
1 - « Thiết-Thai Cung » ( 鐵 胎 弓) ;
2 - « Chấn-Thiên Cung » ( 震 天 弓
) ;
3 - « Xuyên Tiển Cung » ( 穿 箭 弓)
Bài Thảo-Bộ Võ-Trận Đại-Việt
« Thiết-Thai Cung »
鐵 胎 弓
Chuẫn-Võ-Sư Nguyễn Phi-Hổ đang thị phạm Chiêu
« Nhứt Hành Xạ Tiển Tiên Y Thế » trong Thảo-pháp
« Thiết-Thai Cung ».
(Trong Hnh
chụp là Cung phức-hợp Cánh Cong Đôi được dùng tạm thời)
Bài Thảo-Bộ « Thiết-Thai Cung » ( 鐵 胎 弓 ), là bài Thảo nổi tiếng của Võ-Thuật Cổ-Truyền Bình-Định, dùng làm Nghi-Thức khai-xạ cho buổi luyện-tập Cung Đánh Trận trên bộ (Bộ-Xạ - 步 射), với những Chiêu-Thức được mật-mã hóa qua 15 câu Thiệu (93 chữ).
Trong bài Thảo-pháp Cung-Thuật Cổ-Truyền này, cung-thủ bắn Ba mũi Tên về cùng một Hướng Tây.
Đây là bài Cung-Thuật Thảo-Pháp mang tên cây thần-cung của danh-tướng Nguyễn-Quang-Huy thời Nhà Tây-Sơn (1778-1802), do cố Võ-Sư Trần-Quang-Diễn thuộc Dòng Võ Xả-Đàng HÀ-HÂN lưu-truyền hậu-thế.
Bài Thảo-Bộ Võ-Trận Đại-Việt
« Chấn-Thiên Cung »
震天弓
Chuẫn-Võ-Sư Nguyễn Phi-Hổ đang thị phạm Chiêu
« Trung-Môn Xạ Tiễn » trong Thảo-pháp
« Chấn Thiên Cung ».
Bài Thảo-Bộ « Chấn-Thiên Cung » ( 震 天 弓 ), là bài Thảo lừng danh của Võ-Thuật Cổ-Truyền Bình-Định, còn được lưu-truyền qua 17 câu Thiệu (68 chữ) mật-mã hóa những Chiêu-Thức Cung-Thuật Thảo-Pháp trên bộ, dùng làm Nghi-Thức Khai-Xạ cho buổi trình-diễn Cung Đánh Trận trên lưng ngựa (Kị-Xạ - 步射).
Trong bài Thảo-pháp Cung-Thuật Trung-Cổ này, lập hướng theo Văn-Vương Hậu-Thiên Bát-Quái, cung-thủ bắn Năm mũi Tên :
- Bốn mũi Tên bắn về Bốn Phương : 1.Đông thuộc cung CHẤN, 2.Tây thuộc cung ĐOÀI, 3.Nam thuộc cung LY, 4.Bắc thuộc cung KHẢM ;
- Một mũi Tên - tháo bỏ đầu sắt nhọn - bắn lên Trời thuộc cung CÀN hay KIỀN.
Đây là bài Cung-Thuật Thảo-Pháp nổi tiếng của Võ-Trận Đại-Việt, thuộc Dòng Võ của cố Danh-Sư Khiển-PHẠN & Khiển THI, mà hậu-duệ là Sư-Trưởng Ba Phong, lưu-truyền hậu-thế.
Bài Thảo-Bộ Võ-Trận Đại-Việt
« Xuyên-Tiễn Cung »
穿箭弓
Chuẫn-Võ-Sư Nguyễn Phi-Hổ đang thị phạm Chiêu
« Nam An Bắc Phạt » trong Thảo-pháp
« Xuyên Tiển Cung ».
Bài Thảo-Bộ « Xuyên Tiển Cung » ( 穿 箭 弓 ), là bài Cung-Thảo hiếm quí gồm có 16 câu Thiệu (64 chữ) mật-mã hóa những Chiêu-Thức Cung-Thuật Thảo-Pháp trên bộ (Bộ-Xạ - 步 射) và trên lưng ngựa (Kị-Xạ - 騎 射).
Trong bài Thảo-pháp Cung-Thuật Trung-Cổ này, lập hướng theo Phục-Hy Tiên-Thiên Bát-Quái, cung-thủ bắn Bốn mũi Tên, nhưng tránh và không bắn về phương Nam (thuộc thuộc về Trời, tức là cung CÀN hay KIỀN) :
- Hai mũi Tên bắn về Phương Tây, thuộc cung Khảm ;
- Một mũi Tên bắn về Phương Đông, thuộc cung Ly ;
- Một mũi Tên bắn về Phương Bắc, thuộc cung Khôn.
Đây là bài Cung-Thuật Thảo-Pháp hiếm quí của Võ-Trận Đại-Việt, thuộc Hệ-Phái của Sư-Tổ PHẠM-Tường, truyền-đạt tới cố Lão-Võ-Sư PHẠM-Hiếu và cố Lão Võ-Sư LÊ-Hải, mà truyền-nhân hiện nay là Sư-Trưởng PHẠM-Thi.
Ban Võ-Sư TRỊNH Quang Thắng |
Copyright © 2004 - 2019 by ACFDV - All rights reserved.
